…Μερικοί υποστηρίζουν, παραδείγματος χάριν, πως είναι πραγματικά το πολυτιμότερο πράγμα στον άνθρωπο η θέληση∙ μπορεί βέβαια όταν θέλει, να συμφωνήσει με τη λογική. Υπό τον όρο όμως να μην κάνει κατάχρηση. Είναι πολύ ωφέλιμο και κάποτε μάλιστα αξιέπαινο. Αλλά, πολύ συχνά, τις περισσότερες ίσως φορές, η θέληση κατά τρόπο μάλιστα πεισματικό, δε συμφωνεί καθόλου με τη λογική και… και… και… ξέρετε πως κι αυτό είναι επίσης ωφέλιμο και αξιέπαινο ακόμα; Κύριοι για να πούμε την αλήθεια, ο άνθρωπος δεν είναι κουτός. (Βέβαια, δε θα 'πρεπε να του το λέμε μόνο και μόνο γι' αυτό το λόγο: γιατί αν αυτός ήταν κουτός, ποιος τότε θα ήταν ο έξυπνος;) Αν δεν είναι όμως κουτός είναι φοβερά αχάριστος. Αχάριστος όσο που παίρνει. Νομίζω μάλιστα πως ο καλύτερος ορισμός του ανθρώπου είναι ο ακόλουθος: ον δίποδο και αχάριστο. Μα δεν είναι όλο αυτό. Αυτό δεν είναι ακόμα το μεγαλύτερό του ελάττωμα. Το μεγαλύτερό του ελάττωμα είναι η επίμονή του ανηθικότητα∙ επίμονη αφ' ότου έγινε ο κατακλυσμός, ως την εποχή μας. Η ανηθικότητα κι επομένως ο παραλογισμός: γιατί ξέρομε από χρόνια και χρόνια πως ο παραλογισμός μόνο από την ανηθικότητα γεννιέται. Δοκιμάσετε να ρίξετε μια ματιά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Λοιπόν τι θα δείτε: —Μεγαλοπρέπεια; Ούτε λόγος! Και μόνο ο Κολοσσός της Ρόδου, τι θαύμα! Γι' αυτό και με το δίκιο του ο Αναγιέβσκυ αναφέρει ότι μερικοί λένε πως τον έφτιασε άνθρωπος ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως είναι έργο της φύσης. —θα δείτε μπερδεμένα πράγματα: ούτε λόγος!…
